Zapraszamy na wakacyjne spotkanie z popkulturą. 23 lipca organizujemy sympozjum poświęcone problemom, metodom i analizom kultury popularnej.
Naszym gościem będzie dr hab. Adam Mazurkiewicz z Uniwersytetu Łódzkiego, który opowie o metodologicznych dylematach badacza cyberpunku. Zachęcamy także do wysłuchania prelekcji członków stowarzyszenia Trickster i zaprzyjaźnionych badaczy popkultury. Tematyka ich wystąpień będzie bardzo zróżnicowana – od baśni, przez wampiry i kulturę masową PRL-u, po gry wideo.
Szczegółowy program wydarzenia poniżej. Wstęp wolny. Spotkanie organizujemy w sali 208 Instytutu Filologii Angielskiej Uniwersytetu Wrocławskiego (ul. Kuźnicza 22).
Program sympozjum
10.00–11.00 – dr hab. Adam Mazurkiewicz – Z metodologicznych dylematów badacza cyberpunku
11.15–12.00 – mgr Kamila Kowalczyk – Rzecz o „podejrzanej przystępności” baśni i głównych problemach badań nad gatunkiem
12.15–13.00 – mgr Michał Wolski – Gdzie spotkać wampira? Najnowsza literatura wampiryczna w perspektywie topiki spacjalnej
13.15– 14.00 – mgr Joanna Płoszaj – Fantasy w perspektywie kulturowej teorii literatury
14.15–15.00 – mgr Marta Kaprzyk – Czy w XXI wieku kino hiszpańskie jeszcze istnieje? Problemy badania i definicji
15.15–16.00 – mgr Robert Dudziński – Główne problemy badań nad kulturą masową Polski Ludowej. Przypadek filmu gatunkowego
16.15–17.00 – mgr Katarzyna Jewtuch – Pop-porno. Wzajemne przenikanie popkultury i pornografii
17.15–18.00 – mgr Adam Flamma – Badania nad postaciami w grach wideo – pola badawcze, możliwe ujęcia, perspektywy
Opisy wystąpień:
Dr hab. Adam Mazurkiewicz „Z metodologicznych dylematów badacza cyberpunku”
Cyberpunk jako zjawisko kulturowo-społeczne pozostaje dla swych badaczy wyzwaniem nie tylko (i nie przede wszystkim) ze względu na obszerny i zróżnicowany medialnie korpus tekstów. Owszem, możliwe — a nawet, w obliczu tej obfitości, konieczne — jest rozpatrywanie cyberpunku z określonej perspektywy, np. literaturoznawczej, bądź filmowej. Jednakże i tak pozostałe media kultury cyberpunkowej, nawet jeśli będziemy traktować je jako kontekst dla właściwych rozważań, stanowią wyzwanie metodologiczne. Co więcej, sam cyberpunk można rozpatrywać jako kulturowo-artystyczną reakcję na zjawiska związane z ekspansją nowych mediów; mieści sie on wówczas w ramach paradygmatu cyberkultury wespół z takimi fenomenami artystycznymi, jak np. kino netsploitation, trend w modzie zwany cybercouture oraz muzyka techno.
Każdy z wyszczególnionych tu przejawów wymaga zarazem osobnego podejścia metodologicznego tak, aby możliwe stało sie dostrzeżenie ich immanentnych właściwości, jak i uzgodnienia wykorzystywanych metod badania, dzięki czemu będziemy mogli uniknąć chaosu wynikającego ze stasowania nazbyt zróżnicowanego instrumentarium.
W wystąpieniu proponuję namysł nad wybranymi metodologiami (metodą filologiczną, krytyką retoryczną, badaniami kulturowymi), z uwzględnieniem szans — ale i ograniczeń — wynikających z ich wykorzystania.
Michał Wolski „Gdzie spotkać wampira? Najnowsza literatura wampiryczna w perspektywie topiki spacjalnej”
W swoich badaniach nad współczesną literaturą wampiryczną Lorna Piatti-Farnell wyszczególniła pięć sfer, które jej zdaniem najlepiej charakteryzują postacie wampirów: ich zwyczaje i rytuały, cielesność, sposób przemiany, wpływy i przestrzenie, z którymi są związane. Ta ostatnia kategoria jest właśnie punktem wyjścia dla powyższego wystąpienia. Opierając się na dociekaniach Piatt-Farnell, Michał Wolski omówi – nomen omen – miejsce wampirów w literaturze z perspektywy topiki spacjalnej w jej rozumieniu proponowanym przez Franco Morettiego i Halinę Kubicką. Okazuje się bowiem, że przestrzenne funkcjonowanie krwiopijców w tekstach literackich wiąże się z symboliką miasta jako reprezentacji rozwoju cywilizacyjnego, a także wyobrażeń wpisanych w dialektykę różnego rzędu wartości (w rozumieniu Jeana Baudrillarda). Przedmiotem badań będą przede wszystkim cykle powieściowe powstałe na przełomie XX i XXI wieku autorstwa Laurell K. Hamilton, Tanyi Huff, Charlaine Harris, Kim Harrison, Patricii Briggs i Chloe Neill.
Joanna Płoszaj „Fantasy w perspektywie kulturowej teorii literatury”
Pomysł na zaprezentowanie kulturowej teorii literatury jako metody analizowania pewnych zjawisk zachodzących na gruncie literatury fantasy zrodził się w wyniku obserwacji, że fantasy – jeden z najdynamiczniej rozwijających się gatunków w polskiej literaturze popularnej – często analizowana jest pod kątem wykorzystywanych schematów fabularnych czy też jej wartości pedagogicznych. Niewiele jest natomiast polskich opracowań przedstawiających spojrzenie na fantasy z punktu widzenia antropologii literatury. Jest to zaskakujące z dwóch powodów: po pierwsze, kulturowa teoria literatury stanowi obecnie jeden z najprężniej rozwijających się kierunków badań nad literaturą, wykorzystywanych w analizie najrozmaitszych typów tekstów; po drugie, można zauważyć, iż popularność fantasy wiąże się z pewnymi zjawiskami kulturowymi. Celem wystąpienia jest omówienie pewnych zjawisk na gruncie literatury fantasy (m.in. ekspansji przemocy czy sposobów opisywania śmierci) z punktu widzenia antropologii literatury, rozumianej jako interdyscyplinarnej metody badań rozpatrującej teksty literackie jako przejaw rozmaitych sposobów ludzkiego doświadczenia. Podkreślenie relacji literatury z kontekstami pozaliterackim pozwala uwzględnić możliwe zależności między fantasy a innymi gatunkami oraz dziedzinami kultury popularnej, a także zauważyć, że fantasy (gatunek literacki o – zdawałoby się – skrajnie eskapistycznym charakterze) również może stanowić istotny element dyskursu o człowieku i jego postawach względem rzeczywistości.
Marta Kaprzyk „Czy w XXI wieku kino hiszpańskie jeszcze istnieje? Problemy badania i definicji”
Tradycyjnie termin „kino narodowe” odnosił się do filmów produkowanych wewnątrz jednego kraju, nie uwzględniał jednak złożoności filmu jako społecznej i kulturowej praktyki. Zmiany w sposobie produkowania filmów, jakie dokonały (i wciąż dokonują) się na przestrzeni ostatnich dekad sprawiają, iż coraz trudniejsze staje się wyznaczanie granic poszczególnych kinematografii. Mimo że kino hiszpańskie poza granicami kraju jest właściwie nieznane, jego specyfika poddaje jednak w wątpliwość sens przyklejania mu etykiety „kino narodowe”, coraz częściej natomiast pojmowane jest w kategoriach transnarodowości. Wystąpienie będzie miało na celu próbę przybliżenia najważniejszych czynników kształtujących współczesną kinematografię hiszpańską i zaproponowanie możliwych sposobów jej badania.
Katarzyna Jewtuch „Pop-porno. Wzajemne przenikanie popkultury i pornografii”
Podczas targów, które odbyły się niedawno w Las Vegas, jeden z czołowych producentów filmów porno i właściciel portalu LiveJasmin.com, Laszlo Czero wyraźnie zaznaczył kierunek rozwoju pornografii: (…) musimy zmierzać w stronę mainstreamu. Musimy stać się czymś w rodzaju „Playboya”. Musimy zatrzeć granicę między porno a rozrywką. To otworzy nam możliwości nowych zysków. I jest całkiem realne, bo porno zmierza w stronę rozrywki, a rozrywka – w stronę porno. Popatrz na teledyski w „normalnej” telewizji. Są coraz bardziej pikantne i wyuzdane. Gwiazdy popu tylko udają, że oferują muzykę, w rzeczywistości sprzedają swoje ciała.
Pornografia korzysta z mechanizmów wypracowanych przez popkulturę, nie starając się ukryć swoich preferencji, zamiast tego zastępując zjawiska kulturowe swoją porno wersją. Dochodzi do mutacji, która staje się społecznie akceptowalna, poprzez wartości dodane do porno przez pierwotne wersje zjawisk. Jej granice mogą być zatem ciągle poszerzane, a miejsce elementów, które weszły do popkultury zajmują inne. Katarzyna Jewtuch wskaże przykłady takich zjawisk, prześledzi sposoby ich istnienia w przestrzeni publicznej i zastanowi się nad tym, czy pornografia wkracza do popkultury, a może staje się popkulturą.
Adam Flamma „Badania nad postaciami w grach wideo – pola badawcze, możliwe ujęcia, perspektywy”
Badania postaci kojarzą się przede wszystkim z badaniami literaturoznawczymi i teatrologicznymi. Dużą pomoc stanowią też metody stosowane przez filmoznawców. Jednocześnie z wieloma istotnymi wnioskami i narzędziami przychodzi badaczom z pomocą współczesne filmoznawstwo. W dużej mierze to właśnie te trzy gałęzie nauk humanistycznych tworzą instrumentarium przydatne w badaniu postaci w grach wideo. Nowe medium, ciągle ewoluujące i stawiające przed nauką coraz to nowe wymagania, wiąże się jednak ze specyficznymi potrzebami metodologicznymi. Adam Flamma postara się zarysować możliwe metodologie, przejrzeć stan badań, określić płaszczyzny zainteresowań, zaproponować możliwe ujęcia, a także wskazać perspektywy badawcze w kontekście płci postaci i jej statusu w świecie przedstawionym, uwzględniając przy tym m.in. kwestie technologiczne.
